Ιερά Μητρόπολη Σιδηροκάστρου. Ευχαριστούμε για την επίσκεψή σας.

Σάββατο 16 Νοεμβρίου 2013

Ἡ ΨΥΧΗ ΜΕΤΑ ΤΟ ΣΩΜΑΤΙΚΟ ΘΑΝΑΤΟ.


Ἡ ψυχή μετά τό σωματικό θάνατο Θέλουμε νά ξεχωρίσουμε τά πράγματα• Τί ἐννοοῦμε ὅταν λέμε «ζωή τῆς ψυχῆς μετά τό σωματικό θάνατο, μέση κατάσταση, Παράδεισο, ῞Αδη, Κόλαση, Βασιλεία, Αἰώνια ζωή»; Ζωή τῆς ψυχῆς μετά τό σωματικό θάνατο, ἤ ὅπως τήν ὀμομάζουν ἄλλοι «μέση κατάσταση τῶν ψυχῶν» γιά τούς ὀρθόδοξους εἶναι ἡ ζωἠ πού ζεῖ ἡ ψυχή μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα μέχρι τή Δευτέρα Παρουσία, ὁπότε, μετά τήν κοινή ᾿Ανάσταση, θά λάβη τό «οἰκεῖον» σῶμα μεταμορφωμένο καί ἄφθαρτο. Τήν ὀνόμασαν αὐτή τήν κατάσταση οἱ Πατέρες «μέση κατάσταση», διότι ἡ ψυχή βρίσκεται σέ κατάσταση ἀναμονῆς καί προσμονῆς τῆς ἀναστάσεως καί τῆς Δευτέρας Παρουσίας τοῦ Κυρίου. Παραμένοντας στήν κατάσταση αὐτή ἡ ψυχή, προγεύεται τήν παραδείσια μακαριότητα ἤ τίς τιμωρίες τῆς Κολάσεως. Στή μέση κατάσταση δηλαδή οὔτε οἱ δίκαιοι ἀπολαμβάνουν ὅσα θά ζήσουν καί θά ἀπολαύσουν στή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, οὔτε οἱ ἀμετανόητοι ἁμαρτωλοί ὑφίστανται τήν τέλεια κόλαση. Σέ πολλά πατερικά κείμενα πού εἶναι σχετικά μέ τήν ἐσχατολογία παρατηροῦμε νά γίνεται διάκριση ἀνάμεσα στόν Παράδεισο καί στή Βασιλεία τοῦ Θεοῦ καί ἀνάμεσα στόν ῞ᾼδη καί στήν Κόλαση. ῎Ετσι ὀνομάζουν Παράδεισο, τήν κατάσταση ἐκείνη ὅπου ἔρχονται οἱ δίκαιοι καί οἱ ῞Αγιοι μετά τήν κοίμησή τους. Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, τήν κατάσταση ἐκείνη ὅπου θά εἰσέλθουν οἱ ῞Αγιοι μετά τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων τους. ῞Αδη, ἐκεῖ μεταβαίνουν οἱ μή σεσωσμένοι ἁμαρτωλοί μετά τό θάνατό τους. Κόλαση, ἐκεῖ θά εἰσέλθουν οἱ μή σεσωσμένοι ἁμαρτωλοί μετά τήν ἀνάσταση τῶν σωμάτων τους καί τήν τελική κρίση1. Σέ πολλούς Πατέρες ὅμως ὁ Παράδεισος καί ἡ Βασιλεία τοῦ Θεοῦ ταυτίζονται καθώς καί ὁ ῞Αδης καί ἡ Κόλαση, ὅπως θά δοῦμε ἀναλυτικά στό οἰκεῖο κεφάλαιο. ῾Ο Μέγας ᾿Αθανάσιος μᾶς λέει ὅτι οἱ δίκαιοι μετά τό θάνατό τους δοκιμάζουν «μερικήν ἀπόλαυσιν» οἱ δέ ἁμαρτωλοί «μερικήν κόλασιν» «Τί οὖν, ἀπέλαβον οἱ δίκαιοι τὰ ἀγαθά καί οἱ ἁμαρτωλοὶ τὴν κόλασιν; Οὐδαμῶς. ῞Ομως δὲ τὴν χαρὰν ταύτην ἔχουσιν αἱ τῶν ἁγίων ψυχαί• καὶ ἔστιν αὕτη μερικὴ ἀπόλαυσις, ὥσπερ καὶ ἡ λύπη, ἣν οἱ ἁμαρτωλοὶ ἔχουσι, μερικὴ κόλασις … »2. Δηλαδή• «Τί νομίζετε λοιπόν, ὅτι ἔλαβαν οἱ δίκαιοι τά ἀγαθά πού τούς ἀνήκουν καί οἱ ἁμαρτωλοί τήν Κόλαση; Καθόλου. ῞Ομως προαπολαμβάνουν τήν χαρά αὐτή τοῦ Παραδείσου οἱ ψυχές τῶν ῾Αγίων. Καί εἶναι αὐτή μερική ἀπόλαυση, ὅπως καί ἡ λύπη, πού ἔχουν οἱ ἁμαρτωλοί, μερική κόλαση». ῾Ο ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος ἐπίσης, ἑρμηνεύοντας τό χωρίο «ἵνα μὴ χωρὶς ἡμῶν τελειωθῶσι» (῾Εβρ. ια´ 39-40) ὑποστηρίζει ὅτι οἱ δίκαιοι, οἱ ὁποῖοι μετέστησαν στήν ἄλλη ζωή, δέν ἔχουν ἀπολαύσει ἀκόμη τά ἀγαθά τῆς αἰώνιας ζωῆς, διότι περιμένουν ἐμᾶς• «Οἱ δίκαιοι ἐκεῖνοι, ἄν καί ἐγκωμιάστηκαν γιά τήν πίστη τους, ὅμως δέν ἔχουν ἀπολαύσει ἀκόμη τά ἀγαθά τῆς αἰώνιας ζωῆς• περιμένουν καί ἐμᾶς»3. ῞Οταν λέμε Παράδεισο, Κόλαση κλπ. ἐννοοῦμε κάποιους τόπους αἰσθητούς; Φυσικά ὄχι. Πρόκειται γιά τόπους νοητούς. Λέει ὁ ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης• «Τὸν μνημονευθέντα νῦν ῞Αδην μὴ τόπον τινὰ οὕτως ὀνομαζόμενον οἴεσθαι, ἀλλὰ τινὰ κατάστασιν ζωῆς ἀειδῆ καὶ ἀσώματον …»4. ῾Ο δέ ᾿Αρέθας Καισαρείας λέει γιά τόν Παράδεισο• «Παράδεισον τὴν μακαρίαν καὶ αἰωνίζουσαν ἐκληπτέον ζωήν»5. Καί ὁ Νικήτας Στηθάτος θά μᾶς ὑπογραμμίσει ὅτι ὁ Παράδεισος εἶναι καθαρά τρόπος ζωῆς, λέγοντας ὅτι αὐτός πού ἔχει τοὺς καρποὺς τοῦ Πνεύματος φτάνει στόν Παράδεισο μέ τό νά ἔχει μεταβληθεῖ ὁ ἴδιος σέ Παράδεισο, ὅπως ὁ ᾿Απόστολος Παῦλος• «῞Οταν γίνει κανείς μέτοχος τοῦ ῾Αγίου Πνεύματος, καί γνωρίσει τὴν ἐπιφοίτησή Του μέ κάποια ἀνέκφραστη μέσα του ἐνέργεια καί εὐωδία, ὥστε ἡ εὐωδία νά περνᾶ καί στήν ἐπιφάνεια τοῦ σώματος, τότε δέν ὑποφέρει στό ἑξῆς νά μένει στά ὅρια τῆς φύσεως. ᾿Αλλά ἐπειδή ἔχει ὑποστεῖ τήν καλή ἀλλοίωση μέ ἐνέργεια τοῦ ῾Υψίστου, λησμονεῖ τήν τροφή, τόν ὕπνο, ξεπερνᾶ τὰ σωματικά, περιφρονεῖ τή σωματική ἀνάπαυση• ὅλη τήν ἡμέρα, ἐνῶ βρίσκεται σέ κόπους καί ἀγῶνες σωματικοὺς, δέν αἰσθάνεται κανένα κόπο ἢ σωματική ἀνάγκη, πείνα, δίψα, ὕπνο ἢ τίς ἄλλες ἀνάγκες τῆς φύσεως, γιατί ἔχει χυθεῖ ἀόρατα ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ μέ ἀνέκφραστη χαρά μέσα στήν καρδιὰ του (Ρωμ. 5, 5). Καὶ ὅλη τή νύχτα, παραμένοντας σὲ πύρινο φωτισμό, ἐργάζεται τή νοερὴ ἐργασία μέ σωματικά γυμνάσματα, καί ἀπολαμβάνει τό ἀθάνατο συμπόσιο τῶν ἀθανάτων φυτῶν τοῦ Παραδείσου. Σ᾿ αὐτόν ὁ Παῦλος ἀφοῦ ὑψώθηκε, ἄκουσε ἄρρητα ρήματα, τά ὁποῖα δὲν ἐπιτρέπεται νά τά ἀκούσει ἄνθρωπος (Β´ Κορ. 12, 4) πού εἶναι ἀκόμη ἐμπαθῶς προσκολλημένος στά ὁρατά»6. Κατά δέ τήν ἐμπειρία τῶν ῾Αγίων μας, ὁ ἴδιος ὁ Θεός ἐν σχέσει μέ τόν ἄνθρωπο βιώνεται ὡς Παράδεισος, ἤ βιώνεται ὡς Κόλαση. ῾Ο π. ᾿Ιωάννης ὁ Ρωμανίδης λέει ἐπιγραμματικά• «Τὸ ἴδιον τὸ ἐκπηγάζον ἐκ τοῦ Χριστοῦ χρυσὸν φῶς τῆς δόξης, μέσα εἰς τὸ ὁποῖον περικλείονται οἱ φίλοι του, γίνεται κόκκινον καθὼς κυλᾶ πρὸς τὰ κάτω, διὰ ν᾿ ἀγκαλιάσῃ αὐτὴ ἡ ἰδία θεία ἀγάπη, τοὺς “κατηραμένους” πού τήν βλέπουν ὡς δύναμιν κολαστικήν»7. Ποιός μᾶς βεβαιώνει ὅτι οἱ ψυχές ζοῦν μετά τό θάνατο; Στήν ῾Αγία Γραφή ἔχουμε πολλά χωρία πού μᾶς βεβαιώνουν ὅτι οἱ ψυχές ζοῦν μετά θάνατο• 1) Στήν Παλαιά Διαθήκη ἀναφέρεται ὅτι «ὁ ᾿Αβραὰμ ἀπέθανε καὶ προσετέθη τῷ λαῷ αὐτοῦ» (Γεν. 25, 4), δηλαδή στούς δίκαιους προγόνους του. ῾Ο προφήτης ᾿Ηλίας ἀνέστησε τόν υἱό τῆς χήρας στά Σαρεπτά. Προσευχήθηκε στό Θεό καί εἶπε• «Κύριε, ὁ Θεός, ἐπιστραφήτω δὴ ἡ ψυχὴ τοῦ παιδαρίου τούτου εἰς αὐτόν» (Γ´ Βασ. 17, 21-23). Καί πραγματικά, μετά τήν προσευχή, ἐπέστρεψε ἡ ψυχή τοῦ παιδιοῦ στό σῶμα του καί ἔζησε πολλά χρόνια. ῾Ο τετραήμερος Λάζαρος, ἡ θυγατέρα τοῦ ᾿Ιαείρου, ὁ γιός τῆς χήρας τῆς Ναΐν, ὅλων αὐτῶν οἱ ψυχές ἐπέστρεψαν στά ἀντίστοιχα σώματά τους μέ τό λόγο τοῦ Χριστοῦ. 18 ῾Ο ῎Ιδιος ὁ Κύριος εἶπε στό ληστή• «Σήμερον μετ’ ἐμοῦ ἔσῃ ἐν τͺῷ Παραδείσῳ» (Λουκ. 23, 43). ᾿Αλλά ὁ ληστής βρισκόταν στό τέλος τῆς ἐπίγειας ζωῆς του. ῾Επομένως ἀφοῦ τό σταυρωμένο του σῶμα σέ λίγο θά πέθαινε, ἡ ψυχή τοῦ Ληστῆ ἦταν ἐκείνη πού θά βρισκόταν μέ τόν Κύριο στόν Παράδεισο. Καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὁ ὁποῖος ἐπιθυμοῦσε διακαῶς «ἀναλῦσαι καί σύν Χριστῷ εἶναι» (Φιλιπ. 1, 23), δηλαδή εἶχε πόθο νά ἐκδημήσει ἀπ᾿ αὐτή τή ζωή καί νά ζεῖ μέ τόν Χριστό στή Βασιλεία Του, μᾶς πιστοποεῖ ὅτι οἱ ψυχές ζοῦν μετά τό θάνατο. Γιατί ἄν οἱ ψυχές δέν συνέχιζαν νά ζοῦν, δέν θά εἶχε τόση μεγάλη ἐπιθυμία καί ὁ θεόπνευστος ᾿Απόστολος νά φύγει ἀπ᾿ αὐτή τή γήινη ζωή καί νά βρεθεῖ στήν οὐράνια. ᾿Αλλά καί ἡ ἀποκαλυπτική ὀπτασία τοῦ ἁγίου ᾿Ιωάννου τοῦ εὐαγγελιστῆ, πού ἀναφέρεται στό βιβλίο τῆς ᾿Αποκαλύψεως, δείχνει τήν ὕπαρξη καί τήν ἀναμονή τῶν ψυχῶν, τῶν σφαγμένων γιά τό λόγο τοῦ Θεοῦ καί γιά τή μαρτυρία πού ἔδωσαν γιά τό ᾿Αρνίο. «Καί κραύγασαν μέ μεγάλη φωνή καί εἶπαν• Μέχρι πότε Κύριε, ῞Αγιε καί ᾿Αληθινέ, δέν θά κάνεις κρίση καί δέν θά ζητεῖς τό δίκιο καί τήν τιμωρία, γιά τό ἀδικοχαμένο αἷμα μας ἀπό τούς κατοίκους τῆς γῆς; Δόθηκε τότε στόν καθένα λευκή στολή, σύμβολο δόξας καί μακαριότητας, καί τούς ἐλέχθη νά ἀναπαυθοῦν λίγο χρόνο ἀκόμη, μέχρι νά συμπληρωθεῖ ὁ ἀριθμός τῶν συνδούλων καί τῶν ἀδελφῶν τους πού ἔμελλαν νά θανατωθοῦν καί νά μαρτυρήσουν ὅπως καί ἐκεῖνοι» (᾿Αποκ. 6, 9-11). 2) Οἱ Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας μας. ᾿Ενδεικτικά θά ἀναφέρουμε δύο Πατέρες, ἄν καί εἶναι κοινός τόπος σέ κάθε πατερικό κείμενο ἡ μετά θάνατο ζωή τῆς ψυχῆς. ῾Ο ἅγιος Γρηγόριος Νύσσης στό λόγο του «Περί ψυχῆς καί ἀναστάσεως» μᾶς ἀναφέρει• «Οἱ δι᾿ ἀρετῆς τὸν παρόντα διαπλέοντες βίον, ὥσπερ ἐν ἀκατακλύστῳ λιμένι τῷ ἀγαθῷ κόλπῳ τὰς ψυχὰς ἐναρμονίζονται». Τό ἀντίθετο συμβαίνει στούς ἁμαρτωλούς• «῾Η τῶν ἀγαθῶν στέρησις γίνεται φλόξ τήν ψυχήν διασμήχουσα» 8. Οἱ ψυχές δηλαδή κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης, ὄχι μόνο ζοῦν μετά τόν θάνατο, ἀλλά, ὅσες εἶχαν ἐνδυθεῖ τήν ἀρετή, καταφεύγουν στόν ἀγαθό κόλπο τοῦ ᾿Αβραάμ, ἐνῶ τῶν ἁμαρτωλῶν οἱ ψυχές, λόγῳ τοῦ ὅτι δέν ἔχουν τό φωτεινό ἔνδυμα τῶν ἀρετῶν, ἡ ἔλλειψη αὐτή γίνεται φλόγα πού τίς κατατρώγει. ῾Ο ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς ἐπίσης, σέ ἐρώτηση πού τοῦ ἀπηύθυναν σχετικά μέ τό ποῦ βρίσκονται τά πνεύματα, οἱ ψυχές, τῶν ἀπ᾿ αἰῶνος ῾Αγίων, δίνει τήν ἑξῆς ἀπάντηση• «Οὐκ ἐν τῷ ὑπερουρανίῳ φωτὶ μετὰ τῶν ἀγγέλων τῆς αὐτῆς εἰσιν ἀπολαύοντα φωτοχυσίας;»9. ῾Οπότε καί ὁ μεγάλος θεολόγος τοῦ 14ου αἰώνα, ὁ ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, μᾶς βεβαιώνει γιά τήν ὕπαρξη τῆς ψυχῆς τῶν ῾Αγίων μετά τό θάνατό τους καί μάλιστα μᾶς δίνει καί στοιχεῖα γιά τήν κατάστασή τους. Βρίσκονται, λέει, μέσα στό ὑπερουράνιο φῶς μαζί μέ τους ᾿Αγγέλους καί μετέχουν καί ἀπολαμβάνουν τήν ἴδια μέ αὐτούς φωτοχυσία. ῾Η ψυχή λοιπόν συνεχίζει νά ἔχει δική της ὑπόσταση καί ὕπαρξη μετά τό χωρισμό της ἀπό τό σῶμα. Διότι τίποτε δέν ἐμποδίζει τήν ψυχή νά ζεῖ καί νά ὑπάρχει καί νά προγεύεται τή μακαριότητα τῆς Βασιλείας τοῦ Θεοῦ. ῾Ο ἅγιος Μάρκος ὁ Εὐγενικός μᾶς λέει πώς ἡ μακαριότητα αὐτή, εἴτε τήν ὀνομάσουμε θεωρία, εἴτε μετοχή, εἴτε κοινωνία Θεοῦ, εἴτε Βασιλεία, «ἀτελής ἐστι πᾶσα καὶ ἐλλιπὴς ὡς πρὸς ἐκείνην τὴν ἐλπιζομένην κατάστασιν», διότι οἱ ψυχές προσδοκοῦν τήν ἀνάστασιν, ὥστε νά λάβουν καί τά σώματά τους, γιά νά δοξασθοῦν τελείως καί νά μετάσχουν στήν ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ10. ῾Η ψυχή εὑρισκόμενη στή μέση κατάσταση, μετά τήν ἔξοδό της ἀπό τό σῶμα, διατηρεῖ τή συνείδησή της; ᾿Ενδιαφέρεται γιά τούς συγγενεῖς της πού ἔχουν ἀπομείνει σ᾿ αὐτή τή ζωή; ᾿Από τήν παραβολή τοῦ πλουσίου καί τοῦ Λαζάρου βγαίνει τό συμπέρασμα ὅτι οἱ ψυχές τῶν κεκοιμημένων διατηροῦν πλήρη τή συνείδησή τους καί ἐνδιαφέρονται γιά τούς συγγενεῖς τους, τούς «ἀπολειφθέντας ἐν τῷ παρόντι βίῳ». Καί αὐτό μποροῦμε νά τό συναγάγουμε ἀπό τήν παράκληση πού ἀπευθύνει ὁ πλούσιος ἀπό τόν ῞ᾼδη πού βρίσκεται πρός τόν πατριάρχη ᾿Αβραάμ. «Στεῖλε, τοῦ λέει, τό Λάζαρο πρός τούς συγγενεῖς μου, γιά νά τούς μιλήσει γιά τά ὅσα συμβαίνουν ἐδῶ, ὥστε νά μήν ἔχουν καί αὐτοί τό ἴδιο μέ μένα τέλος» (Λουκ. 16, 19-31). ᾿Επίσης στήν ᾿Αποκάλυψη οἱ εἴκοσι τέσσερις πρεσβύτεροι, πού ἐκπροσωποῦν τήν ἐξ ᾿Εθνῶν καί ἐξ ᾿Ιουδαίων οὐράνια ᾿Εκκλησία τῶν κεκοιμημένων, παρουσιάζονται νά λατρεύουν τόν Θεό ἔχοντας πλήρη ἐπίγνωση, ταπείνωση καί εὐγνωμοσύνη (᾿Αποκ. 4, 8-14). Καί στή Μεταμόρφωση, ὁ Μωυσῆς, ὁ ὁποῖος ἦταν κεκοιμημένος, συνομιλεῖ μέ τόν Κύριο. ᾿Αλλά ἡ ψυχή μετά τό θάνατο διατηρεῖ, ὄχι μόνο τήν αὐτοσυνειδησία της, ἀλλά καί τήν ὑπόστασή της, τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά πού τήν διακρίνουν ἀπό τούς ἄλλους ἀνθρώπους• «Εἰ γὰρ καὶ χωρίζεται ἡ ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐν τῷ θανάτῳ, ἀλλ᾿ ἡ ὑπόστασις ἀμφοτέρων μία καὶ ἡ αὐτή ἐστιν• μένει τό τε σῶμα καὶ ἡ ψυχή, ἀεὶ μία τὴν ἀρχὴν τῆς ἑαυτῶν ἔχοντα ὑπάρξεώς τε καὶ ὑποστάσεως, εἰ καὶ χωρισθῶσιν ἀλλήλων»11. Δηλαδή• ῎Αν καί χωρίζεται ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τό σῶμα του, τή στιγμή τοῦ θανάτου του, παραμένει ὅμως ἡ μία καί ἡ αὐτή ὑπόσταση καί γιά τά δύο. Μένει δηλαδή καί τό σῶμα καί ἡ ψυχή πάντοτε ἔχοντας μίαν ἀρχή τῆς ὑπάρξεως καί ὑποστάσεώς τους.19 Γι᾿ αὐτό ἀκριβῶς, ἐπειδή δέν καταργεῖται ἡ ὑπόσταση τοῦ ἀνθρώπου, καί στήν παραβολή τοῦ Λαζάρου ἀναφέρεται ὅτι ὁ πλούσιος εἶδε τό Λάζαρο στούς κόλπους τοῦ ᾿Αβραάμ. Δέν εἶπε, «εἶδε τήν ψυχή τοῦ Λαζάρου, ἀλλά τό Λάζαρο», μέ τά ἰδιαίτερα χαρακτηριστικά του καί τόν ἀναγνώρισε12. Λέγεται ὅτι μετά τό χωρισμό τῆς ψυχῆς ἀπό τό σῶμα, ἐπακολουθεῖ «μερική κρίση» τῆς ψυχῆς. Εἶναι ἄλλη ἡ μερική καί ἄλλη ἡ γενική κρίση πού θά γίνει στή Δευτέρα Παρουσία; «᾿Απόκειται ἅπαξ τοῖς ἀνθρώποις ἀποθανεῖν, μετὰ δὲ τοῦτο κρίσις (῾Εβρ. 9, 27). Οἱ θεόπνευστοι Πατέρες τῆς ᾿Εκκλησίας, ἑρμηνεύοντας τούς λόγους τῆς ῾Αγίας Γραφῆς, τονίζουν μέ τή διδασκαλία τους ὅτι «μετὰ τὴν ἐντεῦθεν ἀποδημίαν παραστησόμεθα βήματι φοβερῷ καὶ λόγον δώσομεν τῶν πεπραγμένων ἁπάντων»13. Μέ τή «μερική» αὐτή κρίση, γίνεται καί ὁ διαχωρισμός τῶν δικαίων καί τῶν ἁμαρτωλῶν ψυχῶν, ὅπως ἀναφέρει ὁ ὅσιος πατέρας μας Γρηγόριος Νύσσης, παρατηρώντας ὅτι μετά τό θάνατο, ὅσοι εἶχαν ζήσει στόν παρόντα βίο μέ ἀρετή, καταφεύγουν στούς κόλπους τοῦ ᾿Αβραάμ, ἐνῶ οἱ ἁμαρτωλοί πηγαίνουν στόν ῞Αδη πού εἶναι «κατάστασις ἀειδὴς καὶ ἀσώματος». Εἶναι τόπος νοητός, διότι ἡ ἀσώματη φύση δέν ἔχει σχῆμα γιά νά περιχωρηθεῖ σωματικῶς καί γι᾿ αὐτό «οὐ σωματικῶς περιέχεται, ἀλλὰ νοητῶς». Καί παραμένουν σ᾿ αὐτή τήν κατάσταση οἱ ψυχές «τῇ προσδοκίᾳ τῆς μελλούσης Κρίσεως», περιμένοντας τήν μέλλουσα Κρίση. Εἶναι δυνατόν νά βελτιωθεῖ ἡ θέση τῆς ψυχῆς καί νά ἀπαλλαγῆ ἀπό τήν Κόλαση ὅταν βρίσκεται σ᾿ αὐτή τήν κατάσταση τῆς προσμονῆς τῆς ἀναστάσεως τῶν σωμάτων; ῾Η ᾿Εκκλησία ἀνέκαθεν προσφέρει τή θυσία τῆς Θείας Εὐχαριστίας «ὑπέρ τῶν πίστει ἀναπαυσαμένων», ὑπέρ ἐκείνων δηλαδή πού «ἐκοιμήθησαν» μέ πίστη στόν Τριαδικό Θεό καί στήν αἰώνια ζωή. ῾Ο ἅγιος Κύριλλος ῾Ιεροσολύμων λέει ὅτι «πιστεύομεν μεγίστην ὄνησιν ἔσεσθαι ταῖς ψυχαῖς ὑπέρ ὧν ἡ δέησις ἀναφέρεται τῆς ἁγίας προκειμένης θυσίας»14. Δηλαδή πιστεύουμε ὅτι οἱ ψυχές, ὑπέρ τῶν ὁποίων δεόμαστε κατά τήν ὥρα τῆς ἁγίας θυσίας τοῦ Χριστοῦ, ἔχουν μεγάλη ὠφέλεια καί ἀνακούφιση. Καί ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος ὑποστηρίζει ὅτι δέν νομοθετήθηκε εἰκῇ καί ὡς ἔτυχε ἀπό τούς ἁγίους ἀποστόλους νά μνημονεύονται «οἱ ἀπελθόντες καί κεκοιμημένοι» τήν ὥρα πού τελοῦνται τά φρικτά μυστήρια, διότι ὅταν «λαός ὁλόκληρος χεῖρας ἀνατείνῃ, τῆς θυσίας προκειμένης, θά δυσωπήσῃ παρακαλῶν τόν Θεόν»15. ῾Ο ἴδιος ὅμως πατέρας τονίζει συγχρόνως ὅτι δέν ἔχει ἐλπίδα ἐκεῖνος πού φεύγει ἀπό αὐτή τή ζωή γεμάτος ἁμαρτήματα, ἀμετανόητος, καί πηγαίνει στόν ῞ᾼδη, ἐκεῖ ὅπου δέν ἔχει τή δυνατότητα νά ἐξαλείψει πλέον τά ἁμαρτήματά του. Γι᾿ αὐτό ὁμιλεῖ, ὄχι γιά ἀπαλλαγή ἀπό τήν Κόλαση, ἀλλά γιά τή δυνατότητα «τοῦ γενέσθαι κούφην τήν κόλασιν», νά ἀνακουφισθεῖ λίγο ὁ ἄνθρωπος πού ἔφυγε μέσα στίς ἁμαρτίες ἀμετανόητος. ᾿Εμεῖς βέβαια δέν γνωρίζουμε ποιός ἔφυγε ἀμετανόητος, γι᾿ αὐτό ὀφείλουμε νά προσευχόμαστε μέ τήν ἴδια ἐλπίδα γιά ὅλους. Στό βίο τοῦ ἁγίου Μακαρίου τοῦ Αἰγυπτίου βρίσκουμε μιά τέτοια θέση. ῞Οταν ὁ ἅγιος Μακάριος συνάντησε στήν ἔρημο τό κρανίο ἑνός ἱερέως τῶν εἰδώλων καί τό ρώτησε ἄν ὠφελοῦν οἱ προσευχές μας ὅσους βρίσκονται στήν Κόλαση, τό κρανίο μίλησε ὡς ἐκ θαύματος καί τοῦ ἀπάντησε• «῞Οποια ὥρα σπλαγχνιστεῖς αὐτούς πού εἶναι στήν Κόλαση καί προσευχηθεῖς γι᾿ αὐτούς, παρηγοροῦνται λίγο»16. Γι᾿ αὐτό, ὅπως λέει ὁ ἅγιος ᾿Ιωάννης ὁ Χρυσόστομος «μὴ ἀποκάμωμεν τοῖς ἀπελθοῦσι βοηθοῦντες καὶ προσφέροντες ὑπὲρ αὐτῶν εὐχάς• καὶ γὰρ τὸ κοινὸν τῆς οἰκουμένης κεῖται καθάρσιον»17. Δηλαδή• ῎Ας μήν κουραστοῦμε καί ἄς μήν ἀποκάμουμε νά βοηθοῦμε τούς κεκοιμημένους ἀδελφούς μας καί νά προσευχόμαστε γι᾿ αὐτούς, διότι (στή θεία Λειτουργία) ἔχουμε μπροστά μας τόν Χριστό• «τὸ κοινὸν τῆς οἰκουμένης καθάρσιον».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου